ربات‌ها

دانشمندها تونستند روباتی طراحی کنند که می‌تونه قایم موشک بازی کنه. جالب اینه که این روبات می‌تونه محل‌های مناسب برای قایم شدن رو تشخیص بده و خودش رو قایم کنه. همچنین می‌تونه دنبال افرادی که قایم شدند بگرده. ایدهٔ طراحان اینه که روبات‌های هوشمند می‌تونند تو زمینهٔ نگهداری و پرستاری مورد استفاده قرار بگیرند. نگهداری از افراد سالخورده و یا ناتوان می‌تونه کار خسته کننده‌ای باشه در عین این که خیلی کار دقیقیه. سر ساعت باید دارو داده بشه و ... برای همین برای انسان که فراموشکاره و حوصله‌اش ممکنه سر بره به نسبت کار مشکلی به حساب میاد. اما یک روبات این وظیفه رو به خوبی می‌تونه انجام بده. برای من خیلی جالبه، معمولاً نگاهی که به پیشرفت تکنولوژی و پیشرفت‌هایی که در رباتیک صورت گرفته می‌شه، نگاه مشکوکه. این سؤال که اگر این ربات‌ها به اندازه‌ای هوشمند بشند که بتونند جامعه تشکیل بدند و نیازهاشون به انسان‌ها (به عنوان خالق کم بشه) ممکنه طغیان کنند و علیه بشریت عمل کنند ایده‌ایه که توی ذهن خیلی‌ها بوجود اومده. فیلم‌هایی مثل ترمیناتور و ماتریکس هم داستانشون حول این محوره. این‌که آیا روبات‌ها با قدرت گرفتنشون ممکنه که از انسان پیشی بگیرند سؤال جالبیه. به علت اینکه انسان محدودیت‌هایی رو که داره و هنوز نتونسته سایهٔ اون‌ها رو از روی خودش برداره، باعث می‌شه که توی مخلوقش تمهیداتی بیاندیشه که از این محدودیت‌ها به دور باشه. مثلا می‌تونه رباتی درست کنه که پرواز می‌کنه. یا ربات‌هایی که با استفاده از جکهای هیدرولیکی قدرت خیلی بالایی دارند و چیزی نمی‌تونه جلودارشون باشه و ... مدل فکری ربات‌ها مطابق الگوریتم‌های ریاضی تعریف می‌شه. قدرت محاسبات بالای روباتها و این واقعیت که برخلاف انسان‌ها که خیلی راحت فراموش می‌کنند، ربات‌ها فراموشی ندارند باعث می‌شه عکس‌العمل‌های یک ربات به نسبت یک انسان خیلی سنجیده‌تر باشه. اما در زمینه‌هایی هم که ربات خلاقیت از خودش نشون می‌ده این خلاقیت عملا یک عکس‌العمل محاسبه شده مطابق یک سری الگوریتم ریاضیاتیه و جنس خلاقیتش مثلا جنس خلاقیت انسان‌ها نیست. این الگوریتم‌ها یک هوش مصنوعی رو پیاده‌سازی کرده‌اند که به صورت تصنعی و با پیگیری الگوریتم‌های خاصی که توسط انسان‌ها طراحی شده‌اند هوش انسان رو شبیه‌سازی می‌کنه. در نتیجه اگر یک روبات دارای هوش مصنوعی کارا و پرقدرتی باشه و یک پایگاه دادهٔ کامل از دانشی که برای انجام دادن عملی نیاز است داشته باشه احتمال زیاد می‌تونه اون کار رو از یک انسان بهتر انجام بده. توی کارخانجات تولیدی هم خیلی جاها روبات‌های نیمه‌هوشمند جای کارگران انسان رو گرفته‌اند. شاید کسی از خودش بپرسه که با احتساب این نکات که روبات‌ها محدودیت‌های فیزیکی انسان‌ها رو ندارند و توان ذهنی بالایی هم دارند، در صورتی که بخواهند خطرناک باشند می‌تونند. این قضیه، بذر شک رو می‌کاره.
من می‌خوام بگم که اقدام به تسلط یک عکس‌العمله و نه یک محرک. یعنی به صورت پیش‌فرض نیازی به تسلط نیست مگر آن‌که نیازی وجود داشته باشه که تسلط راه ارضای اون باشه. اگر انسان‌ها در طول تاریخ در پی تسلط جوامع دیگر اقدام به لشگرکشی و خونریزی کرده‌اند، ناشی از ضعف (و یا نیاز)ی بوده که توی انسان‌ها وجود داره. جملهٔ قبلیم رو دوباره می‌گم «روبات‌ها در صورتی که بخواهند خطرناک باشند، می‌تونند». من می‌گم دلیلی وجود نداره که یک رباط بخواهد خطرناک بشه. چون نیازی به تسلط به انسان نداره. توی کارتون انیمتریکس (Animatrix) که فلسفه‌ و داستان‌های ناگفتهٔ فیلم ماتریکسه توضیح داده می‌شه که چرا ربات‌ها شروع کردند بر علیه انسان‌ها قیام کردن. توی این فیلم یک ربات بر علیه بی‌عدالتی که انسان‌ها در حق ربات‌ها روا می‌داشتند قیام می‌کنه و صاحبش رو می‌کشه. و این قضیه نقطهٔ عطفی می‌شه توی روابط انسان‌ها و ربات‌ها. توی این فیلم‌ هم عمل این ربات یک عکس‌العمل به رفتارهای صاحبش بوده و انگیزهٔ شخصی وجود نداشته. انگیزه‌های شخصی انسان‌ها از احساسات و نیازهایی نشئت می‌گیره که مختص انسانه مثل جاه‌طلبی، طمع، زیبا دوستی و .... ربات‌ها این نیازها رو ندارند برای همین هم انگیزه‌ای برای تسلط ندارند.
مطلب دیگه‌ای که باید بگم اینه که فرض بگیریم به هر علتی ربات‌ها بر علیه انسان‌ها قیام کنند. به خاطر رفتارهای ناپسند انسان‌ها و تصمیم‌گیری ربات‌ها به نجات خودشون که راهی جز مبارزه با انسان‌ها ندارند و یا دلایل دیگه. مثلا یک چیپ در ربات‌ها طراحی بشه که حس جاه‌طلبی رو توشون شبیه‌سازی کنه (که اللبته این موضوع اشتباه مسلم طراحان ربات خواهد بود). باز هم در این حال دلیلی نیست که ربات‌ها در برابر انسان غالب باشند. چرا که همونطور که گفتم هوش ربات‌ها بر اساس الگوریتم‌ها منظم ریاضی پیاده‌سازی شده. نظم اولین قاعدهٔ هر عمل برای یک رباته. اما بی‌نظمی از ویژگی‌های جدا نشدنی انسان‌هاست. این بی‌نظمی توی خیلی از موارد یک نکتهٔ منفی حساب می‌شه. اما در مواقعی که نیاز به تصمیم‌گیری آنی هست و تکیه به دانش قبلی نمی‌شه این بی‌نظمیه که امکان تصمیم‌گیری لحطه‌ای رو به انسان‌ها می‌ده. در شرایطی که اصطلاحا می‌گن عقل حکم می‌کنه که تصمیمی اتخاذ شه اما باز هم انسان تصمیم دیگه‌ای می‌گیره. این ویژگی انسان‌هاست که اون‌ها رو متمایز و غالب بر ربات‌ها می‌کنه. این ویژگی برگ برندهٔ بازی است.