یک لپ‌تاپ برای هر بچه

سازمان ملل طرحی رو به اسم (One Laptop Per Child) یا مخففاً‌ OLPC معرفی کرد. هدف از این طرح پوشاندن فاصلهٔ دیجیتالی میان کشورهای توسعه یافته با کشورهای در حال توسعه است. هدف اینه که توی کشورهایی که مسایل و مشکلات اقتصادی و اجتماعی بهشون اجازه نمی‌ده که در جریان پیشرفت پر سرعت تکنولوژی گام بردارند، از عقب موندگی بیش از اندازهٔ نسل‌ها بعدی جلوگیری بشه. اکثر تبلیغاتی که تو این زمینه می‌شه تصاویر بچه‌های آفریقایی رو انداخته که توی خاک و خل اطراف خانه‌های محقرشون نشستند و به آسمان نگاه می‌کنند. بچه‌هایی که تقصیری نداشتند و انتخابی نکردند که نه توی منهتن بلکه وسط یک دهکدهٔ کوچک توی افریقا به دنیا بیاند، اما عملاً حق پیشرفت از اون‌ها گرفته شده.
ایدهٔ طرح بر اساس یک طرح توی دانشگاه MIT شکل گرفت. محققان دانشگاه MIT تصمیم گرفتند که پروژه‌ای رو شروع کنند که بتونند یک لپ‌تاپ بسیار کم هزینه تولید کنند و ادعا داشتند که با صرف هزینهٔ ۱۰۰ دلار می‌تونند یک لپ‌تاپ تولید کنند. البته این لپ‌تاپ لزوماً مثل لپ‌تاپ‌های دیگهٔ بازار نخواهد بود و محدودیت‌های خودش رو داره. اولین ویژگی‌اش مصرف برقشه که خیلی کم مصرفه. به خاطر همین کم مصرف بودنش مجبور بودند که قابلیت‌ها و توانایی‌هاش رو خیلی پایین بیارند. دوم این‌که از اون‌جایی که این لپ‌تاپ نباید هزینهٔ بالایی رو برای صاحبانش داشته باشه، اینه که شارژ شدنش با استفاده از برق نیست. اول یک طرح داشتند که یک دستگیرهٔ چرخان (هندل) داشته باشه. اما مثل این‌که تشخیص دادند که نگهداری از این لپ‌تاپ برای بچه‌ها سخته و ممکنه هندل رو بشکنند. اینه که قرار شده برای منبع انرژی این لپ‌تاپ از یک پدال که با پا کار می‌کنه استفاده بشه.
در مورد سیستم‌ عامل هم سازمان ملل از شرکت‌های فعال در زمینهٔ سیستم عامل طلب کمک کرد. شرکت apple و شرکت red hat که لینوکس red hat و fedora رو می‌ده اعلام آمادگی کردند. در نهایت سیستم عامل red hat برای این کار انتخاب شد و الآن بخشی توی شرکت red hat در حال کار کردن بر روی یک سیستم عامل ساده و سبک است که هم روی این لپ‌تاپ‌های ارزان قیمت کار کند و هم اینکه کار کردن باهاش برای بچه‌هایی که دسترسی زیادی به منابع آموزشی ندارند کار زیاد سختی نباشه.
طرح خیلی جالبی به نظر می‌رسه. طرح واقعاً جالبیه. چند وقت پیش مطلبی رو خوندم که یکی از مدیران مایکروسافت در مورد این پروژه انتقاد کرده بود. این مدیر می‌گفت که این طرح در نهایت نخواهد توانست به اهداف خودش برسه و کلی هزینه و سرمایه رو به هدر خواهد داد. سرمایه‌ای که می‌تونه صرف تغذیهٔ گشنه‌های آفریقایی بشه. این مدیر می‌گفت که هر کدوم از این لپ‌تاپ‌ها حداقل ۱۰۰ دلار هزینه خواهند داشت. با این ۱۰۰ دلار می‌توان تمام مردم یک دهکده رو غذا داد.
حرفی که این مدیر می‌زد کمی جای تأمل داره. این‌که این هزینه‌ها می‌تونه استفاده‌های بهتری هم داشته باشه شاید واقعاً درست باشه. خیلی از این کودک‌ها شاید ارزش هدیه‌ای رو که دریافت می‌کنند، ندونند. همین الان تیم طراحی این لپ‌تاپ در حال آزمایش‌های ضربه به لپ‌تاپ است. چون مطمئن هستند یکی از تفریحات این کودکان، فوتبال بازی کردن با این لپ‌تاپ‌ها خواهد بود. چه کسی می‌تواند تضمین کند که از این لپ‌تاپ‌ها به عنوان دستگیرهٔ نان‌پزی در تنور نان استفاده نخواهد شد؟ چه تضمینی هست که این لپ‌تاپ‌ها رو واقعاً مثل یک لپ‌تاپ استفاده می‌کنند؟ با در نظر گرفتن این حقایق شاید واقعاً صحبت‌های اون مدیر مایکروسافتی بی‌ربط نباشه.
اما من به شخصه می‌گم که این طوری هم نمی‌شه نگاه کرد. در هر صورت هر چه قدر هم که هزینهٔ تغدیهٔ دهکده‌های آفریقایی بشه، بالاخره زمانی نیاز هست که این‌ها بتونند خودشون گلیم خودشون رو از آب بکشند بیرون. تا کی بدبختی و مصیبت؟ اگر این طرح OLPC کار کنه و عملی بشه و واقعاً از بین این چند میلیون کودکی که صاحب یک لپ‌تاپ می‌شند ۱۰ هزارتاشون هم به یک جایی برسند و آموزش ببینند فکر می‌کنم می‌ارزه. چون در آینده می‌تونند به ساختن کشورشون و پیشرفت جامعشون کمک کنند. واقعأ‌ دوست دارم این طرح موفق بشه.